De onderschatting van risico’s en het aanleren van slechte gewoontes
Vele arbeiders, van dakdekkers tot lassers en glazenwassers, werken vaak tot vrijwel dagelijks op hoogte. Deze mensen zijn zich bewust van de bijkomende gevaren en nemen over het algemeen ook de juiste voorzorgsmaatregelen om zich te beschermen tegen een val. Maar let op, naast de gevaren welke bepaalde (werk)locaties met zich meebrengen is er nog een gevaar voor mensen die regelmatig op hoogte werken: gewenning aan gevaar en onbewust slechte gewoontes ontwikkelen.
Gewend raken aan risico’s
Wanneer je bepaalde basisdingen voor het eerst in je leven doet worden deze allemaal als spannend of eng ervaren. Denk bijvoorbeeld aan de eerste keer fietsen zonder zijwieltjes of de eerste zwemles in het diepe, etc. Na verloop van tijd raakt de betreffende situatie gewend, ontwikkel je vaardigheden en op een gegeven moment lijkt het de gewoonste zaak van de wereld. Dit is het moment dat sommige mensen extra risico’s durven en zullen proberen te nemen. Één vergissing en je eindigt met een blauw oog, een gekneusd gewricht of misschien erger. Je zelfvertrouwen was torenhoog en je dacht nog: ‘dit heb ik al zo vaak gedaan, wat kan er mis gaan?’.
Beroepsrisico’s
De vergelijking die we in bovenstaande alinea schetsen is misschien niet 100% vertaalbaar naar beroepsrisico’s, zoals valgevaar, maar het geeft wel een goede weergave van het onderwerp dat wij willen aansnijden. In iedere werkomgeving zijn risico’s aanwezig. Of dit nu het risico is om van de trap te vallen op kantoor of een mogelijke val van een 50 meter hoog flatgebouw. In de bouw, in het bijzonder, zijn de risico’s op een arbeidsongeval het hoogst. De omgeving veranderd constant, er wordt gewerkt met zware materialen en overal liggen objecten en/of obstakels.
Om ongevallen in dit soort omgevingen te voorkomen hebben de autoriteiten diverse wetten en regels opgesteld welke de veiligheid van personeel zouden moeten garanderen, wanneer er voldaan wordt aan deze regelementen. Iedereen wil tenslotte veilig naar huis aan het einde van de dag, niet waar?
Het gevaar van gewoontes
De eerste dag dat iemand gaat werken op hoogte kan net zo spannend zijn als bijvoorbeeld een eerste rijles: je ontvangt instructies aangaande de wet- en regelgeving, hoe om te gaan met diverse valbeveiligingsmiddelen en/of hoe de aanwezige Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM) toe te passen.
Tijdens de eerste periode van het werken op hoogte worden wetten en regels nauwlettend toegepast en nageleefd. De nodige valbeveiliging wordt gebruikt en er is voldoende inzet om een veilige werksituatie voor iedereen aanwezig te creëren. Echter, na een tijdje gaan mensen zich op hun gemak voelen bij het werken op hoogte. De focus wordt verlegd van het veilig werken naar het vooral snel werken: een harnasgordel aantrekken en het bevestigen van een ankerpunt lijkt wat overbodig, en tijdrovend, voor een klusje op slechts 3 meter hoogte. ‘En trouwens, er is nog nooit wat gebeurd en je doet dit werk al zolang’…Totdat het mis gaat!
We kunnen meerdere voorbeelden geven zoals hierboven omschreven. Situaties waar valbeveiligingssystemen niet correct of helemaal niet gebruikt worden en waar veiligheidseisen voor veilig werken op hoogte genegeerd worden.
Met dit artikel willen wij niemand direct beschuldigen, want we weten allemaal dat dit soort situaties vaak onbewust ontstaan. Vergelijk het een kort stukje autorijden van ca. 2 minuten zonder het dragen van de autogordel: wat kan er gebeuren?
De reden dat dit soort gevaarlijke situaties ontstaan is het ontwikkelen van slechte gewoontes: mensen gaan zichzelf overschatten waarbij het werken op, voornamelijk lagere (<10 meter), hoogtes als ongevaarlijk wordt gezien en het gebruik van valbeveiliging of PBM als een last. Op de een of andere manier is dit geheel menselijk en de enige manier om dit te bestrijden is het creëren van bewustzijn en het wijzen op de noodzaak. In sommige gevallen ontstaat deze bewustwording vanzelf, bijvoorbeeld wanneer iemand geconfronteerd wordt met een ongeluk van een collega. Op enig moment wordt iedereen herinnerend aan de gevaren van het werk. Gelukkig zijn er ook andere manieren om bewustwording te bereiken: training.
Trainen, trainen, trainen
Het verzorgen van een jaarlijkse training is cruciaal om het beroepsmatig werken met valbeveiliging en werken op hoogte actueel te houden voor personeel. Tijdens dit soort trainingen worden onder andere de vele risico’s en gevaren besproken. Daarnaast worden de aanwezigen voorzien van de laatste nieuwe informatie en technieken rondom valbeveiliging en het gebruik ervan.
De kracht van herhaling helpt gebruikers te voorkomen dat ze roekeloos worden of vergeten hoe ze de juiste valbeveiliging moeten toepassen. Zo zullen zij de risico’s van werken op hoogte minder snel onderschatten.
Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E)
Een andere manier om alert te blijven op de risico’s is het uitvoeren van een RI&E voordat het werk wordt gestart. De uitkomst van deze inventarisatie geeft een beeld van de mogelijke (val)gevaren en de nodige voorzieningen om deze te bestrijden.
Naast deze RI&E voorafgaand aan de start van bijvoorbeeld een langer lopend project is het dagelijks uitvoeren van een Laatste Minuut Risico Analyse (LMRA) ook van groot belang! Elke dag, voordat het werk start, wordt er een korte checklist doorgenomen om zo te kijken of iedereen op de hoogte is van de aanwezige gevaren en de benodigde PBM en/of valbeveiliging.
Met deze tools blijft je personeel bewust van de risico’s die ze lopen, en de bescherming die ze moeten gebruiken voor hun veiligheid en de veiligheid van anderen.
Download de posters
Om mensen bewust te maken van mogelijke gevaren bij het werken op hoogte heeft AllRisk een aantal posters ontworpen welke bijvoorbeeld opgehangen kunnen worden in een bouwkeet of bij een daktoegang. Deze GRATIS posters kunt u hieronder downloaden.
Waarom valbeveiliging?
Waarom zou je toch valbeveiliging gebruiken/dragen? Dat zit toch alleen maar in de weg? AllRisk verteld u graag meer over het hoe en waarom van veilig werken op hoogte met behulp van de juiste middelen.