Waarom gebeuren er zo veel valongelukken met hoogwerkers?
Hoogwerkers zijn een populair arbeidsmiddel om werk op hoogte uit te kunnen voeren, omdat ze mobiel zijn en snel ingezet kunnen worden. Er zijn in Nederland dan ook bijna 20,000 hoogwerkers, waarvan het overgrote deel onbemand verhuurd wordt.
Al die hoogwerkers rouleren dus tussen vele verschillende (ongetrainde) gebruikers. Het bezit van een certificaat is in veel sectoren wel een voorschrift, maar dit is meestal geen vereiste op het moment van verhuren; vaak komt er dan niet meer dan een korte instructie aan te pas. Raar maar waar: iedereen boven de 18 kan in Nederland zo een hoogwerker huren.
Het is dus geen verrassing dat er nog regelmatig ongelukken gebeuren met hoogwerkers. Bij het overgrote deel van die ongelukken is er sprake van menselijk falen.
Valbeveiliging in een hoogwerker
In dit blogbericht wordt uitgelegd hoe (en waarom) valbeveiliging moet worden gebruikt om veilig te werken in een hoogwerker.
Helaas is er in Nederland geen wet die voorschrijft dat het verplicht is om in een hoogwerker aangelijnd te werken. Toch wordt dit vaak wel aangeraden. Over het hoe en waarom van het gebruik van valbeveiliging in een hoogwerker is dan ook veel onduidelijkheid.
Het ontbreken van de juiste PBM’s bij het werken met een hoogwerker brengt een verhoogd risico met zich mee. Als er dan een ongeluk gebeurt, zal de partij die verantwoordelijk is voor de veiligheid (meestal de opdrachtgever of de hoofdaannemer) hiervoor aansprakelijk zijn.
Persoonlijke valbeveiliging kan voorkomen dat gebruikers uit de werkbak vallen, en daarmee een groot risico uitsluiten.
Waarom aanlijnen?
Gebruikers moeten vaak buiten de werkbak reiken om hun werkzaamheden uit te voeren, soms met zwaar gereedschap zoals bijvoorbeeld een kettingzaag. Het is uiteraard strikt verboden om op de leuning van de bak te gaan staan, maar daar laat niet iedereen zich door tegenhouden. Ook zijn er werkzaamheden die met een open werkbak uitgevoerd worden, zoals asbestsanering (zie: Valgevaar voorkomen bij het verwijderen van asbest daken).
Het meest onderschatte gevaar schuilt echter in het verplaatsen van de hoogwerker. Een kleine kuil of hobbel in de ondergrond kan ervoor zorgen dat de gebruiker met grote kracht uit de werkbak geslingerd kan worden. Zelfs met de bak in een lage stand kan dit ernstig letsel tot gevolg hebben.
Wanneer is valbeveiliging verplicht?
Het korte antwoord is: als het voorgeschreven staat. En dat staat het vrijwel altijd. Zo niet in de RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie) of in de TRA (Taak Risico Analyse), dan wel in de handleiding van de betreffende hoogwerker. In veel sectoren zijn er ook veiligheidsvoorschriften of werkinstructies waarin het gebruik van valbeveiliging in een hoogwerker voorgeschreven wordt.
Dus ondanks het feit dat er anno 2016 nog steeds geen Europese wet is die het dragen van valbeveiliging in een hoogwerker verplicht, zal het niet naleven van deze voorschriften bij een inspectie van het SZW leiden tot een boete. In het geval van een ongeluk zal dit ook leiden tot een verhoogde aansprakelijkheid.
Wat voor valbeveiliging is er nodig?
Volgens het 123 stappenplan van AllRisk moet een persoonlijke valbeveiligingsvoorziening altijd bestaan uit drie elementen. Zo ook in een hoogwerker:
- Harnas
- Bevestigingsmiddel
- Verbindingsmiddel
Voorkomen is beter dan genezen. De wet schrijft voor dat een aanpak bij de bron te allen tijde de voorkeur moet krijgen boven andere maatregelen. In een werkbak van een hoogwerker moet een veiligheidsvoorziening dan ook gebruikt worden voor gebiedsbegrenzing (ook wel ‘restraint werken’). Dit wil zeggen dat het risico om te vallen uitgesloten wordt, omdat de lengte van de vanglijn voorkomt dat gebruikers in een positie kunnen komen vanwaar ze zouden kunnen vallen.
In tegenstelling tot wat er vaak in de handleiding van een hoogwerker beschreven staat, wordt het gebruik van een heupgordel in een hoogwerker afgeraden. Als een gebruiker door verkeerd gebruik toch ten val komt en de val wordt gestopt door de heupgordel, dan kan dit ernstig (rug)letsel veroorzaken.
Een goedgekeurd harnas is daarentegen een geschikt valbeveiligingsmiddel en kan een gebruiker beschermen als er toch een val voorkomt. Voor werk in een hoogwerker gebruikt men een harnas met een bevestigingspunt op de rug om zich aan te lijnen.
Als het gebruik van valbeveiliging in de handleiding van een hoogwerker staat vermeld, is de werkbak van die hoogwerker voorzien van een aanhaakoog, meestal op heuphoogte. Als dit niet het geval is, is de hoogwerker NIET veilig voor gebruik!
Aangezien er bij werk met een hoogwerker sprake is van een variabele valhoogte, is het gebruik van een valdemper af te raden. Er dient in plaats daarvan te worden gewerkt met een lijn die geschikt is voor gebiedsbegrenzing, ook wel een positioneringslijn genoemd. Een positioneringslijn met een vaste lengte sluit gebruikersrisico’s zo veel mogelijk uit.
Kortom: met een positioneringslijn, een veiligheidsharnas én een veilig aanhaakpunt kan er dus veilig in de bak van een hoogwerker gewerkt worden.
Geen PBM’s in speciale omstandigheden
Onder bepaalde speciale omstandigheden is het gebruik van PBM’s in de werkbak van een hoogwerker af te raden, bijvoorbeeld bij het werken boven water waar het verdrinkingsgevaar groter is dan het valgevaar. In zo’n geval zou het gebruik van een zwemvest een betere veiligheidsmaatregel zijn. Een dergelijke keuze dient wel deskundig onderbouwd te worden in de RI&E of de TRA.
Wilt u meer weten over de meest geschikte valbeveiligingsoplossing voor úw situatie, neem dan contact op met één van onze experts op het gebied van mobiele valbeveiliging. Of vraag onze Catalogus mobiele valbeveiliging aan.
5 reacties. Plaats een nieuwe
Mooi artikel maar waarom moet het wettelijk verplicht worden om de valbeveiliging verplicht te stellen?
De fabrikant heeft er toch mooie leuningen aan/op gemaakt waardoor het valgevaar weggenomen wordt.
Als ik over een brug of viaduct loop aan de zijkant hoef ik toch ook geen PBM te dragen?
Werkgevers hebben hierin de belangrijkste stem, bij ons op de hoogwerker aan het werk?
Instructie gehad en PBM bij je of aan, dan pas toestemming!
Het lopen over een brug is verplaatsen van a naar b.
Het werken in de bak is voor bepaalde personen niet begrenst. Voorbeelden van op de leuning staan of half over de leuning te reiken zijn er. Het verplaatsen van het arbeidsmiddel over oneffen ondergrond werkt als een katapult …
Terecht vraag je je af waarom dit per wet geregeld moet worden.
Het is de verantwoordelijkheid van de gebruiker zelf en ook van zijn werkgever die ook nog eens verantwoordelijk en aansprakelijk is voor zijn medewerkers.
Het vergelijk tussen een brug of viaduct en een hoogwerker is niet helemaal te maken omdat het eerste een stilstaande constructie is en een hoogwerker een werktuig met een beweegbaar platform. Daar zit juist ook het gevaar, maar iedereen verplichten een PBM te dragen die over een brug gaat is wel heel veilig!
Ik zie bij jullie op de site dat dit ook goed geregeld is met de hoogwerker instructies waarin staat, je valbeveiliging vast te maken aan de aangegeven plaats.
Ik denk dat we het er samen over eens zijn dat veiligheid voorop staat en niet een wet.
Als je nog vragen hebt, hoor ik het graag!
Stefan de Wit
Beste,
Ik kan de uiteenzetting alleen maar beamen.
Ik vind het echter spijtig dat u spreekt over een valbeveiliging in een hoogtewerker.
Het zou verboden moeten zijn om valbeveiliging in een hoogtewerker te dragen !
Het zou ( in België is het verplicht tijdens het verplaatsen van de machine ) verplicht moeten zijn om positioneringsbeveiliging te dragen!
Ik verklaar mij nader : valbeveiliging is een ankerpunt , een verbindingslijn , een energieabsorber en een harnas .
Positionering is het zelfde , maar zonder de energieabsorber .
Want : als u uit het bakje gekatapulteerd wordt tengevolge van bv door een riolering te zakken , dan kan u door uitscheuring van deze energieabsorber nog eens twee meter extra hoger vliegen , maar ook nog meer snelheid krijgen voor het terug, in het bakje terecht komen.
Indien mensen twijfelen dat deze energieabsorber uitscheurd bij het uit het bakje vliegen , ik heb er twee uitgescheurde in mijn bezit . Een van een echt ongeval ( met toch levenslange letsels ) en een van een test met een dummy van 86 kg .
Beste Koen,
Ik kan mij heel goed vinden in jouw reactie, ik noem de combi van harnas, positioneringslijn en officieel aanhaakpunt dan ook altijd een positioneringsmiddel. waar ik je echter op wil wijzen is dat er wel degelijk positioneringslijnen (L. max. 2 meter) bestaan welke voorzien zijn van een energieabsorber. Het gebruik van deze lijnen in een hoogwerker is i.g.g in nederland gewoon toegestaan.
Overigens zijn er nu hoogwerkers in omloop waarbij het aanhaakpunt duidelijk herkenbaar is als positioneringsmiddel en niet volstaat als aanhaakpunt voor een valbeveiliging.