En hoe te reageren wanneer er een val is opgetreden..
Wanneer er op hoogte gewerkt wordt en het risico op een val aanwezig is, kan het wenselijk zijn om zowel een valbeveiligings- als een reddingsplan gereed te hebben voor wanneer er daadwerkelijk een incident (val van hoogte) plaatsvindt.
Een valbeveiligingsplan omschrijft in grote lijnen waar de risicogebieden zich bevinden, welke valbeschermingsmiddelen (PBM) er nodig zijn en hoe deze ingezet dienen te worden. Ook de procedures en vereisten omtrent training voor veilig werken op hoogte worden in dit plan opgenomen. Hoe omvangrijk een valbeveiligingsplan ook is, een ongeluk zit in een klein hoekje. Eén moment van onoplettendheid en iemand kan, bijvoorbeeld, uitglijden en zo over de rand van het dak vallen. Gelukkig draagt hij/zij, conform het plan, een veiligheidsharnas en wordt zo de val tijdig gestopt. Maar hoe moet er gehandeld worden als een collega aan de rand van het gebouw hangt en hoe krijg je hem of haar veilig naar beneden? Bij deze vraagstellingen zal een reddingsplan uitkomst bieden.
Het paraat hebben van een reddingsplan is niet is opgenomen in de Nederlandse wet- en regelgeving voor werken op hoogte, maar laten wij voorop stellen dat dit wel zeer wenselijk is. Iedereen wilt tenslotte aan het einde van de dag weer veilig naar huis kunnen gaan.
Een snelle redding
Alleen het stoppen van de val is niet genoeg om het leven van een persoon te redden. Zoals in een eerder geschreven blog loert er voor iemand die in een harnas hangt nog altijd het gevaar van Harness Suspension Trauma (HST). Een aandoening die fataal kan zijn. Het is belangrijk om slachtoffers van een valongeluk snel te redden en/of bij te staan in een noodsituatie, zodat ze zo snel mogelijk (medische) aandacht krijgen om ergere verwondingen te voorkomen.
Slechts 3 minuten na een val kan iemand de eerste symptomen van HST al beginnen te ervaren, zoals bijvoorbeeld het langzaam verliezen van bewustzijn. Dit natuurlijk als iemand niet al buiten westen is geraakt door de impact van de val. Door de ophanging in het harnas wordt de bloedcirculatie in de benen afgekneld en ontstaat een verminderde toevoer van zuurstof richting het hart en de hersenen, zoals je zult begrijpen is dit een levensgevaarlijke situatie welke serieuze gevolgen kan hebben of zelfs fataal kan zijn.
Er is dus maar een kort tijdsbestek beschikbaar om iemand naar beneden te krijgen zodra een val is opgetreden. Omdat de aanrijtijden van hulpdiensten kunnen verschillen is het niet altijd aan te raden om te wachten tot deze arriveren. Door zelf, als getuige, verschillende simpele handelingen uit te voeren kan er kostbare tijd worden bespaard.
Wees voorbereid, heb een plan
Een goede voorbereiding, zoals het hebben van een adequaat reddingsplan, helpt om noodsituaties zoals hierboven omschreven snel onder controle te krijgen en verhoogd de kans op een succesvolle reddingsoperatie. Ook voorkomt het stress en chaos onder de getuigen/collega’s.
Let op: ongeplande reddingsoperaties kunnen resulteren in zwaardere verwondingen en/of een tweede ongeval.
Al het aanwezige personeel moet de noodprocedures omtrent een valongeluk kennen en weten wie er er als eerste gecontacteerd moet worden bij een incident. Deze basiskennis dient ook de simpelere vraagstukken te omvatten zoals bijvoorbeeld: waar ligt de dichtstbijzijnde EHBO-koffer?
Een (basis) noodplan voor ongevallen bevat onder andere:
- De naam en contactgegevens van een geautoriseerde reddingsmedewerker of bedrijfshulpverlener;
- De snelste manier van communicatie en eventuele noodnummers (telefoon);
- De actuele locaties van EHBO-koffers en eventuele reddingsmiddelen.
Het is aan te raden om de noodprocedures periodiek te oefenen met het personeel voor het geval dat er echt een incident plaatsvindt. Dit laat niet alleen zien dat een werkgever betrokken is bij de veiligheid van haar werknemers, maar helpt het ook met het scherpstellen van het veiligheidsplan. Zodat onduidelijkheden of onjuistheden tijdig kunnen worden aangepakt.
Maak een project- of locatie gebonden plan
Het is vanzelfsprekend niet te voorspellen waar en wanneer er een val van hoogte optreed. Daarom is het belangrijk dat een reddingsplan allesomvattend is. Omdat werklocaties en werksituaties nooit hetzelfde zijn bestaat er geen standaard reddingsplan. Wat gebeurt er, bijvoorbeeld, als iemand van een (werk)brug boven het water valt en daar in zijn/haar harnas hangt? Of wat als het slachtoffer bewusteloos is geraakt na een val van het dak van een appartementengebouw? Elke situatie vereist een andere aanpak, daarom is het belangrijk dat in ieder reddingsplan de project- of locatie specifieke gevaren worden behandeld.
Een reddingsplan hoeft overigens niet complex of heel uitgebreid te zijn, maar probeer door middel van het stellen van “wat als..” vragen duidelijk te krijgen of alle bedenkelijke situaties zijn omschreven. Het is niet wenselijk om het beschikbare reddingsplan bij te moeten stellen wanneer een reddingsoperatie gaande is, dus zorg voor een goed, helder en doordacht reddingsplan voorafgaand aan de werkzaamheden.
Zelfredding
Soms is het na een val mogelijk voor het slachtoffer om zelfstandig terug te klimmen naar het niveau waar hij of zij vanaf viel. Zelfredding of een zogenaamde geassisteerde zelfredding is uiteraard alleen mogelijk wanneer het slachtoffer bij kennis is. Houd deze optie in gedachten wanneer een reddingsplan wordt opgesteld.
Zorg dat mensen die op hoogte werken nooit alleen zijn. Anders kan iemand vallen zonder dat een ander dit ziet. Denk hierbij aan het HST-verhaal, dit kan desastreuze gevolgen hebben. Ook het dragen van een telefoon of portofoon is niet voldoende. Wanneer het slachtoffer van een val buiten westen is geraakt kan er niemand worden opgeroepen.
Reddingsmiddelen
Er bestaan diverse producten die zorgen dat het langer duurt voordat HST optreed bij een slachtoffer. Denk bijvoorbeeld aan trauma relief straps, uitvouwbare banden waar het slachtoffer in kan gaan staan om zo de druk van zijn/haar benen te verlichten. Let wel, deze banden werken maar tijdelijk en alleen wanneer het slachtoffer bij kennis is.
Wanneer het voor het slachtoffer niet mogelijk is om zelfstandig terug naar boven te klimmen zal het reddingsplan in werking moeten treden. Eventueel beschikbare reddingsmiddelen dienen te worden gehaald en afgestemd op de actuele situatie. Reddingsoperaties mogen enkel worden uitgevoerd door getrainde reddingsmedewerkers, zoals bijvoorbeeld specialisten in abseiltechnieken. Als de reddingsoperatie buiten het ervaringsveld van het aanwezige personeel valt dienen, indien nog niet gedaan, de professionele hulpdiensten te worden ingeschakeld.
Na de redding
Stel, het aanwezige (interne) reddingsteam krijgt het slachtoffer veilig naar beneden, zorg er dan voor dat het slachtoffer kalmeert maar laat hem/haar niet gaan liggen. Afhankelijk van hoelang het slachtoffer in het harnas heeft gehangen is het belangrijk dat hij/zij rechtop blijft staan (of zitten) zodat de bloedcirculatie weer op gang kan komen en het hart en andere organen weer voorzien worden van zuurstof. Dit voorkomt het risico op hartfalen.
Ook is het van belang dat er vrijwel direct een onderzoek naar het ongeval wordt ingesteld. De uitkomsten van het onderzoek kunnen er toe leiden dat het valbeveiligings- en reddingsplan moet worden aangescherpt zodat er in de toekomst nog beter gehandeld kan worden.
Let op: zorg dat het valbeveiligingsmateriaal van het slachtoffer uit gebruik wordt genomen en opgestuurd wordt voor inspectie en/of keuring!
Download een template
Om het opstellen van een reddingsplan te versimpelen stellen wij, in samenwerking met onze leverancier XSPlatforms, gratis een template voor een reddingsplan beschikbaar. Dit document bevat in hoofdlijnen alle onderwerpen/hoofdstukken die dienen te worden besproken in een reddingsplan. U kunt dit document eenvoudig personaliseren en aanvullen om te gebruiken op uw (werk)locatie.
Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E)
Om veilig werken op hoogte mogelijk te maken is meer nodig dan alleen valbeveiliging installeren. Dit vereist zorgvuldige voorbereiding en nauwkeurige maatregelen. Bij AllRisk vormt een betrouwbaar Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) plan de basis voor elk advies en iedere projectuitvoering. Meer weten over RI&E en een gratis RI&E-checklist downloaden? Lees hier verder.