Losse ankerpunten of een leeflijnsysteem?
Waar op hoogte gewerkt wordt, bestaat de kans op valgevaar. En wanneer de werkzaamheden niet verplaatst kunnen worden naar een veilige locatie of als het valgevaar niet compleet kan worden weggenomen is de toepassing van valbeveiliging vereist. Een collectieve oplossing, zoals de plaatsing van hekwerk, heeft dan altijd de voorkeur. Pas als blijkt (en aangetoond kan worden) dat een collectieve maatregel niet toepasbaar is mag er gekeken worden naar een individuele of persoonlijke valbeveiligingsoplossing.
Bij het overwegen van een individuele maatregel wordt er vaak naar twee type systemen gekeken: de installatie van (een serie) losse ankerpunten óf de plaatsing van een horizontaal leeflijnsysteem. Beide systemen worden gebruikt in combinatie met Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM), zoals een harnasgordel en een veiligheidslijn. In deze blog maken we een vergelijking tussen beide systemen en hun eigen kenmerken op het gebied van plaatsing en gebruik. Wij willen u er wel op attenderen dat iedere werksituatie op hoogte anders is en dat de toepassing van een valbeveiligingssysteem per situatie kan verschillen, afgestemd op de aanwezige risico’s.
Een systeem met losse ankerpunten
Valbeveiligingssystemen met losse ankerpunten kunnen op diverse manieren geïnstalleerd worden, bijvoorbeeld in het midden van het dak of op de rand van de veilige zone (4 meter van de dakrand). Bij het gebruik van een dergelijk systeem dient de gebruiker zichzelf van het ene naar het andere ankerpunt te bewegen wanneer werkzaamheden verplaatst worden.
De meeste losse ankerpunten zijn geschikt voor slechts één gebruiker. Dit maakt het lastig om met meerdere personen tegelijk werkzaamheden uit te voeren. Wel kan er gebruik gemaakt worden van een mobiele leeflijn. Dit tijdelijke leeflijnsysteem wordt bevestigd tussen twee losse ankerpunten en maakt het mogelijk om met meerdere personen veilig gebruik te maken van het werkgebied. Er zijn mobiele leeflijnen die geschikt zijn van twee tot vier gebruikers tegelijkertijd. Controleer wel altijd de markering van het product om het maximaal aantal gebruikers te verifiëren.
Een horizontaal leeflijnsysteem
Een horizontaal leeflijnsysteem bestaat uit meerdere ankerpunten welke verbonden worden door een staalkabel, in dit geval ook wel leeflijn genoemd. Gebruikers koppelen zich door middel van een veiligheidslijn aan de staalkabel en kunnen zich vrij langs de contouren van het systeem bewegen.
Leeflijnsystemen kunnen zo geconfigureerd worden dat het mogelijk is voor meerdere gebruikers om tegelijkertijd veilig te werken. Naast het reguliere leeflijnsysteem, met één leeflijn, is er ook een leeflijnsysteem beschikbaar met meerdere leeflijnen en dus ook voor meer gebruikers. Met het LinkedPro systeem van XSPlatforms kan er met tot wel 6 gebruikers tegelijkertijd gewerkt worden. Een ander voordeel van het gebruik van meerdere leeflijnen is dat gebruikers elkaar moeiteloos kunnen passeren zonder zich los te hoeven koppelen van het systeem.
Bewegingsvrijheid bij werken op hoogte
Welk systeem het beste past bij een project of situatie is afhankelijk van een aantal factoren. Eén van die factoren is de bereikbaarheid van de werkplek. Losse ankerpunten, met een 360 graden draaiend ankerpunt, geven de gebruiker de mogelijkheid zich vrij rondom het anker te bewegen. Dit betekend wel dat bij de installatie midden op het dak, de hoeken van het dakoppervlak niet bereikbaar zullen zijn. Extra ankerpunten in de vorm van anti-pendule ankerpunten zijn dan vereist.
Bij het gebruik van losse ankerpunten als gebiedsbegrenzing (of positioneringssysteem) moeten gebruikers rekening houden met het correct afstellen van hun veiligheidslijn. De lengte van de lijn mag niet langer zijn dan de afstand van het ankerpunt tot aan de dakrand. Zij kunnen gebruik maken van een positioneringslijn met een vaste lengte of een verstelbare vanglijn met een valstopapparaat.
Het gebruik van een leeflijnsysteem geeft een andere dimensie aan de bewegingsvrijheid van de gebruiker. Doordat hij of zij vastgekoppeld zit aan de leeflijn/staalkabel kan vrij langs het gehele traject voort worden bewogen zonder extra handelingen te hoeven verrichten. Ook bij leeflijnsystemen geldt dat wanneer deze in het midden van het dak geïnstalleerd is, extra anti-pendule ankerpunten op de hoeken vereist zijn.
Gebruikerskennis en training
Werken op hoogte en het gebruik van valbeveiliging vereist voldoende gebruikerskennis, maar ook professionele training. Gebruikers dienen geschoold te worden in het herkennen van valgevaar en het correcte gebruik van de beschikbare valbeveiligingsmiddelen. Wanneer gebruikers bijvoorbeeld een verstelbare vanglijn gaan gebruiken, moeten zijn instructies ontvangen over de werkhoogte en de beschikbare valhoogte.
Ook bij het gebruik van persoonlijke valbeveiliging, in de vorm van PBM, moet de gebruiker op de hoogte zijn van een aantal belangrijke zaken. Bijvoorbeeld hoe een persoonlijke valbeveiliging-set is samengesteld of hoe een harnas moeten worden geïnspecteerd voor deze in gebruik genomen kan worden.
Reparties en vervanging
Wanneer een valbeveiligingssysteem betrokken is geweest bij een val is de kans groot dat er schade aan het systeem is ontstaan en dat deze opnieuw gekeurd zal moeten worden. In veel gevallen zal een deel van het systeem, of het gehele systeem, vervangen moeten worden.
Niet alleen een val kan een valbeveiligingssysteem beschadigen. Ook door (dagelijks) gebruik kunnen er kleine beschadigingen en/of vervormingen ontstaan welke de betrouwbaarheid van een valbeveiligingssysteem in het geding brengen. Naast gebruik speelt ook de omgeving een belangrijke rol. Een industriële omgeving kan bijvoorbeeld voor (soms niet zichtbare) achteruitgang van de kwaliteit zorgen, denk aan corrosie. Dit is waarom valbeveiligingsmaterialen en systemen altijd door de gebruiker geïnspecteerd moeten worden voor gebruik en een jaarlijkse keuring door een competent persoon verplicht of gewenst moet zijn.
Naast zichtbare beschadigingen aan componenten van een ankerpunt of leeflijnsysteem na een val zijn er meer zaken welke in acht genomen moeten worden. Zo is het verstandig om na een val de voetplaat, het verbindingsmiddel met het dak, te testen door middel van een trektest. Op deze manier wordt er gekeken of de voetplaat de vereiste minimale trekkrachten nog kan weestaan en zodoende nog goed is voor (her)gebruik. Deze test kan uitgevoerd worden terwijl de voetplaat nog bevestigd zit aan het dak en vereist geen verdere ingreep aan het dakoppervlak.
Kosten
Geen dak is het zelfde, daarom wordt de lay-out van een leeflijnsysteem op maat ontworpen per project. Er worden diverse berekeningen gemaakt om te kijken of de beoogde oplossing voldoet aan de lokale wet- en regelgeving en of er voldoende valhoogte is voor dit type systeem. Een horizontaal leeflijnsysteem bestaat uit meerdere onderdelen en vereist vanzelfsprekend dan ook een grotere investering ten opzichte van losse ankerpunten. De voordelen van dit type systeem, zoals het gebruikersgemak en totale bereikbaarheid van het dakoppervlak, kunnen de overweging voor een leeflijnsysteem wel makkelijker maken.
Ongeacht op welk type valbeveiligingssysteem de keuze valt, het doel blijft altijd hetzelfde: het voorkomen van een val en zodoende onnodige slachtoffers. Welk systeem er ook gekozen of gebruikt wordt, in beide gevallen zal de gebruiker bij correct gebruik in veilige handen.
Download de infographic
Beide soorten systemen bieden dezelfde veiligheid, installatiemethode en onderhoudsvereisten. Maar toch kan voor iedere situatie een ander systeem de voorkeur hebben.
Door deze infographic te downloaden heeft u de voordelen van beide systemen op een rij en kan de overweging tussen losse ankerpunten en een leeflijnsysteem gemakkelijker gemaakt worden.
De cijfers van valongelukken in Nederland
Bijna dagelijks gebeurd er in Nederland een arbeidsongeval uit de categorie “val van hoogte”. Omdat de cijfers en statistieken jaarlijks veranderen, hebben wij onlangs nieuw onderzoek gedaan. Lees hier het uitgebreide artikel met alle cijfers en donwload de gratis infographic.