Dit zijn de cijfers en wat kunnen we er aan doen?
Het is bijna dagelijks dat er in Nederland een arbeidsongeval uit de categorie “val van hoogte” plaatsvindt. Een schrikbarend gegeven welke jaarlijks alleen maar lijkt te stijgen. In het verleden hebben wij al alle feiten en cijfers rondom dit type arbeidsongevallen op een rij gezet. Maar, omdat deze gegevens jaarlijks veranderen, hebben wij onlangs nieuw onderzoek gedaan.
In dit nieuwe artikel schetsen wij een vernieuwd beeld van de meest recente cijfers rondom valongelukken (arbeidsongevallen) in Nederland. Tevens hebben wij deze statistieken samengevat in een infographic die gratis te downloaden is onderaan deze pagina.
Sectoren
Werkzaamheden op hoogte worden in vrijwel iedere sector uitgevoerd. En ondanks dat de werksituaties per sector veel van elkaar kunnen verschillen, blijft er altijd één duidelijke overeenkomst: wanneer er gewerkt wordt op hoogte, dient men valbeveiliging te gebruiken.
Om te beginnen hebben we gekeken naar waar, in welke sectoren, de meeste arbeidsongevallen plaatsvinden en welke oorzaken deze hebben. Wat opvalt is dat er drie sectoren zijn die boven de rest uitsteken en dat bij alle drie een “val van hoogte” een veel voorkomende oorzaak is.
- Industrie (26%)
- Bouwnijverheid (19%)
- Handel (13%)
Duidelijk te zien is dat er in industriële werkomgevingen, zoals fabriekslocaties, de meeste arbeidsongevallen gebeuren. Deze ongelukken variëren van ongevallen met machines, ongevallen door vallende objecten (zoals gereedschap) en/of een val van een ladder of trap. Twee van de drie voorbeelden uit deze sector hebben, direct of indirect, te maken met veilig werken op hoogte.
In de bouwnijverheid is deze score drie uit drie; een val van dak, platform of (open) vloer, een val van een ladder of trap en/of een val van een steiger. Allemaal soorten arbeidsongevallen uit onze branche.
Voor de nummer drie op deze lijst, de handelssector, ligt het totaal aantal ongevallen aanzienlijk lager dan dat in de industrie. Desalniettemin blijft het aantal arbeidsongevallen in deze sector, zo’n 13% van het landelijk totaal, erg hoog. Volgens onderzoek zijn de meest voorkomende ongelukken: ongevallen met machines, ongevallen door vallende objecten (zoals gereedschap) en wederom een val van een ladder of trap. Ook hier zijn dus twee van de drie oorzaken te relateren aan het uitvoeren van werkzaamheden op hoogte.
Val van hoogte als arbeidsongeval
Ondanks dat de Nederlandse wet- en regelgeving duidelijk is over de verplichting tot het gebruiken of dragen van valbescherming, is dit helaas nog lang niet overal het geval. Want als we gaan kijken naar de vijf meest voorkomende arbeidsongevallen in het jaar 2018 (genomen over alle sectoren), zien we dat het in de meeste gevallen, bij 29% van alle incidenten, een val van hoogte betreft. Dit is een stijging van 3% ten opzichte van het voorgaande jaar (2017). Om een beter beeld te geven: jaarlijks krijgen meer dan 200.000 werknemers een arbeidsongeval. Dit betekend dat, gebaseerd op die 29%, er jaarlijks meer dan 58.000 personen van hoogte vallen tijdens het werk. Ter illustratie, dat zijn méér mensen dan dat er zitplaatsen zijn in het grootste voetbalstadion van Nederland, de Johan Cruijff ArenA (54.990 plaatsen).
Wat hier ook opvalt is de nummer drie van dit overzicht, ongevallen met vallende objecten (13%). Een voorbeeld van zo’n ongeval: een werknemer die geraakt wordt door gereedschap dat van een hoger niveau valt. Ongelukken met vallend gereedschap zijn eenvoudig te voorkomen, door ieder stuk gereedschap te voorzien van zijn eigen gereedschapskoord. Hier zijn verschillende producten voor te vinden op de huidige valbeveiligingsmarkt, zoals een tool cord. Een elastische vanglijn die dient als verbindingsmiddel tussen het harnas van de gebruiker en zijn of haar gereedschap.
Wie hebben er een arbeidsongeval?
Eerder schreven wij over dat bepaalde bevolkingsgroepen meer risico lopen op een arbeidsongeval dan anderen, maar hoeveel is daar anno 2018/2019 nog van waar? Als we kijken naar welk type werknemers er betrokken zijn bij een arbeidsongeval valt op dat het bij het overgrote deel (70%) van de gevallen een incident met een (vaste) medewerker betreft. Terugkijkend op de eerdergenoemde 200.000 medewerkers die jaarlijks een arbeidsongeval meemaken, betekend het dus dat maar liefst 140.000 van hen een medewerker in vaste of tijdelijke dienst is. Wederom ter illustratie, dat staat gelijk aan het totaal aantal bezoekers van een twee dagen uitverkocht Pinkpop afgelopen zomer (ca. 70.000 bezoekers per dag).
De eerstvolgende groep medewerkers zijn de uitleenkrachten oftewel het inleenpersoneel (18%). Aanzienlijk minder, maar omgerekend gaat het ook hier nog om ca. 36.000 personen. Dat zijn méér mensen dan de totale capaciteit van het Arnhemse voetbalstadion GelreDome (34.000 plaatsen).
ZZP-ers zijn verhoudingsgewijs het minst aantal keer betrokken bij een arbeidsongeval, “slechts” in 4% van de gevallen, wat staat voor ca. 8000 personen. Waar vaak niet bij stilgestaan wordt is dat de gevolgen voor een ZZP-er vele malen groter zijn. Na een arbeidsongeval komen zijn of haar werkzaamheden, en dus inkomsten, stil te liggen. Afhankelijk van het type ongeval en de eventuele verwondingen kan dit desastreuze gevolgen hebben.
Leeftijden
Uit onderzoek blijkt dat werknemers in de leeftijdscategorie 25 tot 54 jaar het vaakst betrokken (28,2%) zijn bij een arbeidsongeval. Omgerekend naar een getal gaat het hier om ca. 56.400 medewerkers, dit staat gelijk aan het totaal aantal passagiers in 104 vliegtuigen van het type Airbus A380, het grootste passagierstoestel ter wereld (544 passagiers per toestel).
De verdeling tussen de verschillende leeftijdscategorieën liggen wel dicht bij elkaar, zo is 27,9% van alle betrokkenen 55 tot 64 jaar en 21,3% tussen de 15 en 24 jaar.
Wat is de oorzaak van een arbeidsongeval?
Een arbeidsongeval kan vele oorzaken hebben, helaas komen wij na dit onderzoek tot de conclusie dat veel van deze ongevallen relatief eenvoudig te voorkomen zijn. Zo staan in de bouwnijverheid het gebruik van een onveilig arbeidsmiddel of het onjuiste gebruik van Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM) hoog genoteerd op dit lijstje, gevolgd door onvoldoende scholing.
De basis van het veilig werken met alle typen arbeidsrisico’s ligt bij training. Als een werknemer de juiste training heeft gehad kan hij of zij een veel betere inschatting maken van het werk en de benodigde arbeidsmiddelen. Veel van de vaak voorkomende oorzaken van een arbeidsongeval kunnen hiermee worden weggenomen.
Als wij naar onze branche kijken, het veilig werken op hoogte, vinden wij dat werkgevers verantwoordelijk zijn voor het voorzien in training voor hun medewerkers. Het is onverantwoord om iemand de hoogte in te sturen zonder dat die persoon in het bezit van de juiste kennis (en vaardigheden) is.
Naast training is de werkgever ook verantwoordelijk voor het treffen van voorzieningen bij arbeidsrisico’s, bijvoorbeeld het plaatsen van collectieve beveiliging tegen valgevaar. Deze verplichting, voor o.a. werkgevers en pandeigenaren, staat vastgelegd in het Arbobesluit, artikel 3.16 lid 5.
Conclusie en advies
Het aantal arbeidsongevallen, en daarmee het aantal vallen van hoogte, in Nederland blijft stijgen. De gevolgen van zo’n ongeluk zijn vaak niet te overzien. Niet alleen lichamelijk, door letsel bij het slachtoffer, maar ook emotioneel en mogelijk financieel.
Helaas dringt de noodzaak en correct gebruik van valbeveiliging nog niet bij iedereen door.
Draag er dan ook zorg voor dat werknemers en collega’s gestimuleerd worden in het veilig werken op hoogte. Mensen die op hoogte gaan werken dienen training te hebben gevolgd en moeten worden voorzien van de juiste PBM, zoals een veiligheidsharnas en veiligheidslijnen. Wees alert op foutief gebruik en spreek elkaar aan op de persoonlijke verantwoordelijkheden. Iedereen wil tenslotte aan het einde van de werkdag weer veilig naar huis.
Download de infographic
Alle statistieken samengevat in één poster ontvangen? Dat kan, download hier onze gratis infographic met alle verzamelde gegevens rondom arbeidsongevallen, zoals een val van hoogte, in Nederland.
Whitepaper: Valbeveiliging voor Beginners
In deze whitepaper hebben wij alle basisprincipes van valbeveiliging samengebracht. U houdt uzelf en anderen veilig door bewustwording te creëren en veiligheidsmaatregelen te nemen.